بیجک گمرکی چیست ؟
بیجک گمرکی یکی از اسناد حیاتی در فرآیند تجارت بین‌المللی و حمل و نقل کالاها است. این سند به عنوان مدرکی برای ثبت و تأیید ورود یا خروج کالاها از مرزهای گمرکی عمل می‌کند و نقش مهمی در کنترل و نظارت بر تجارت دارد. در این مقاله، به بررسی مفهوم بیجک گمرکی، کاربردها، و اهمیت آن در فرآیندهای تجاری و اقتصادی خواهیم پرداخت.
در واقع برای پاسخ به سوال « بیجک چیست » به صورت خلاصه می‌توانیم بگوییم که بیجک سندی است که فروشنده برای خریدار صادر می‌کند. در گمرک الکترونیک بیجک گمرکی به معنای پروانه سبز در سیستم قدیمی است. باری که دارای بیجک باشد مراحل گمرکی را به اتمام رسانده است.این سند معمولاً شامل جزئیاتی مانند نوع کالا، مقدار، ارزش، و مشخصات فرستنده و گیرنده است. بیجک گمرکی به گمرک کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کند که قوانین و مقررات مربوط به واردات و صادرات رعایت می‌شود و همچنین به شناسایی و جلوگیری از قاچاق کالا کمک می‌کند
در ادامه در مورد بیجک گمرکی به صورت مفصل صحبت خواهیم کرد.
در گمرک الکترونیک امروزی، بیجک گمرکی به منزله پروانه سبز سیستم قبلی گمرک است و به معنای اتمام مراحل گمرکی ترخیص کالا است. در واقع بیجک گمرکی، آخرین مرحله و شرط خروج کالا از گمرک است و در تمام فرآیندها و رویه‌های گمرک، اعم از واردات کالا، صادرات کالا، ترانزیت و… وجود دارد. به عبارت دیگر، شرط خروج کالا از گمرک، صدور بیجک گمرکی است. بیجک گمرکی توسط متصدی صدور بیجک در درب خروج گمرک صادر می‌شود.
جالب است بدانیم که ریشه کلمه بیجک به هندوستان باز می‌گردد. در سیستم حمل و نقل این کشور، بیجک مشابه بارنامه عمل می‌کرد و اطلاعات مربوط به محموله را به طور دقیق درج می‌کرد.
در ایران، بیجک فراتر از یک رسید ساده عمل کرده و به عنوان مهر تاییدی بر تعهدات طرفین قرارداد (فروشنده و خریدار) و شرکت باربری شناخته می‌شود. راننده نیز با امضای بیجک، مسئولیت حمل و نقل صحیح کالا را به عهده می‌گیرد.
سند بیجک گمرکی چیست و چه کاربردهایی دارد؟
بیجک گمرکی سندی رسمی است که پس از اتمام تشریفات گمرکی و پرداخت عوارض و حقوق ورودی، به عنوان مجوز خروج کالا از گمرک صادر می‌شود. این سند اطلاعات ذی‌ربطی راجع به محموله، از جمله نوع کالا، تعداد، ارزش، صاحب کالا و مقصد نهایی را به طور دقیق درج می‌کند.
کاربردهای بیجک گمرکی
- ثبت و تأیید ورود و خروج کالاها: بیجک گمرکی به عنوان مدرکی برای ثبت ورود و خروج کالاها از مرزهای گمرکی عمل می‌کند. این سند به گمرک اجازه می‌دهد تا کنترل دقیقی بر روی کالاهای وارداتی و صادراتی داشته باشد.
- محاسبه حقوق و عوارض گمرکی: یکی از کاربردهای اصلی بیجک گمرکی، محاسبه حقوق و عوارض گمرکی است. با استفاده از اطلاعات موجود در بیجک، گمرک می‌تواند مبلغ دقیق عوارض را تعیین کند و از واردکنندگان و صادرکنندگان دریافت کند.
- کنترل و نظارت بر تجارت بین‌المللی: بیجک گمرکی به گمرک کمک می‌کند تا نظارت دقیقی بر روی تجارت بین‌المللی داشته باشد. این نظارت شامل شناسایی کالاهای ممنوعه و جلوگیری از قاچاق کالا است.
- تسهیل در فرآیند ترخیص کالا: بیجک گمرکی به عنوان مدرکی ضروری در فرآیند ترخیص کالا عمل می‌کند. بدون این سند، ترخیص کالا از گمرک ممکن نخواهد بود و این موضوع می‌تواند به تأخیر در تحویل کالاها منجر شود.
- تأمین اطلاعات برای آمار و تحلیل‌های اقتصادی: بیجک گمرکی اطلاعات مهمی را برای تحلیل‌های اقتصادی و آماری فراهم می‌کند. این اطلاعات می‌تواند به دولت‌ها و سازمان‌ها کمک کند تا روندهای تجاری را شناسایی کنند و تصمیمات بهتری در زمینه سیاست‌گذاری اقتصادی اتخاذ کنند.
زمان استفاده از بیجک گمرکی
بیجک هنگامی مورد استفاده قرار می‌گیرد که قصد ترخیص کالاهای موجود در انبار را داشته باشید.
به منظور ترخیص کالا میتوانید قبض انبار، که تمام مشخصات کالا در آن ذکر شده است را، تحویل گرفته و اقدامات لازم برای ترخیص کالا را انجام دهید.
برای این امر میتوانید به اداره گمرک مراجعه کرده و بیجک گمرکی مورد نیاز برای کالاهای خود را به دست آورید. حال میتوانید با سندی که در دست دارید ثابت کنید این کالاها متعلق به شما است و به راحتی اقدام به ترخیص کالا یا بارگیری نمایید.
شماره بیجک چیست؟
پس از ارسال هر بارنامه، کد انحصاری یا شماره بیجک به آن اختصاص داده می‌شود. این شماره، به منزله شناسنامه‌ای منحصر به فرد برای محموله شما عمل می‌کند و امکان رهگیری و رصد آن را در مسیر حمل و نقل فراهم می‌سازد.
با استفاده از شماره بیجک، میتوانید از موقعیت مکانی و وضعیت محموله خود در هر لحظه مطلع شوید.
بیجک باربری چیست و چه کاربردهایی دارد؟
بیجک باربری سندی است که توسط شرکت‌های حمل و نقل صادر می‌شود و به عنوان قرارداد حمل و نقل بین صاحب کالا و شرکت باربری عمل می‌کند. این سند شامل اطلاعاتی مانند مشخصات فرستنده و گیرنده، نوع و تعداد کالا، مبدأ و مقصد، شرایط حمل و نقل و هزینه حمل است.
کاربردهای بیجک باربری:
- اثبات قرارداد حمل و نقل
- رهگیری و ردیابی محموله
- پیگیری وصول کالا به مقصد
- طرح دعوی در صورت بروز اختلاف
تفاوت بین بیجک گمرکی و بیجک باربری
بیجک گمرکی و بیجک باربری دو سند مهم در فرآیند حمل و نقل بین‌المللی هستند که هر کدام کارکرد و اطلاعات متفاوتی را ارائه می‌کنند.
بیجک گمرکی سندی رسمی است که پس از اتمام تشریفات گمرکی و پرداخت عوارض و حقوق ورودی، به عنوان مجوز خروج کالا از گمرک صادر می‌شود. این سند اطلاعات ذی‌ربطی راجع به محموله، از جمله نوع کالا، تعداد، ارزش، صاحب کالا و مقصد نهایی را به طور دقیق درج می‌کند. کاربردهای بیجک گمرکی شامل اثبات مالکیت کالا، رهگیری و ردیابی محموله، ارائه به مراجع ذیصلاح در صورت نیاز و ترخیص کالا از انبار گمرک می‌شود.
در مقابل بیجک باربری سندی است که توسط شرکت‌های حمل و نقل صادر می‌شود و به عنوان قرارداد حمل و نقل بین صاحب کالا و شرکت باربری عمل می‌کند. این سند شامل اطلاعاتی مانند مشخصات فرستنده و گیرنده، نوع و تعداد کالا، مبدأ و مقصد، شرایط حمل و نقل و هزینه حمل است. کاربردهای بیجک باربری شامل اثبات قرارداد حمل و نقل، رهگیری و ردیابی محموله، پیگیری وصول کالا به مقصد و طرح دعوی در صورت بروز اختلاف می‌شود.
با وجود تفاوت‌های ذاتی، بیجک گمرکی و باربری به طور جدایی‌ناپذیری به یکدیگر مرتبط هستند. در واقع بیجک گمرکی بر اساس اطلاعات موجود در بیجک باربری صادر می‌شود و به عنوان مکمل آن عمل می‌کند.
زمان استفاده از بیجک گمرکی
همانطور که پیش‌تر اشاره شد، بیجک گمرکی در مرحله نهایی ترخیص کالا از انبار گمرک مورد استفاده قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است که برای دریافت بیجک، ارائه قبض انبار به عنوان سند معتبر الزامی است.
با توجه به نوع مسیر گمرکی (سبز، قرمز یا زرد) که محموله شما در آن قرار می‌گیرد، فرآیند دریافت بیجک گمرکی به شرح زیر خواهد بود:
- دریافت بیجک در مسیر سبز گمرکی:
پس از ورود کالا به گمرک و بررسی اولیه، اگر محموله شما برای بازرسی در مسیر سبز قرار بگیرد، به طور موقت اجازه خروج از انبار گمرک به شما داده می‌شود. در این مرحله، شما باید قبض انبار را به همراه بیجک گمرکی به عنوان ضمانت به گمرک ارائه دهید. پس از دریافت مجوز ترخیص و انجام تشریفات گمرکی، بیجک گمرکی نهایی صادر می‌شود و میتوانید با ارائه آن به انبار، کالای خود را تحویل بگیرید.
- اخذ بیجک در مرحله ترخیص نهایی کالا:
پس از انجام تشریفات گمرکی، پرداخت عوارض و حقوق ورودی، و دریافت مجوز ترخیص، بیجک گمرکی نهایی صادر می‌شود. این سند به عنوان مجوز خروج قطعی کالا از گمرک عمل می‌کند و شما با ارائه آن به انبار، میتوانید کالای خود را تحویل بگیرید.
مسیرهای گمرکی و صدور بیجک:
مسیر سبز گمرکی: در صورت قرارگیری کالا در مسیر سبز، بیجک گمرکی پس از اخذ مجوز ترخیص و هنگام پرداخت هزینه‌های گمرکی صادر می‌گردد.
مسیر قرمز گمرکی: در صورت قرارگیری کالا در مسیر قرمز، بیجک انبار پس از اتمام بازرسی‌ها، بررسی مجوزها، کارشناسی کالا و پرداخت هزینهها صادر می‌گردد.
مسیر زرد گمرکی: در مسیر زرد گمرکی نیز این سند پس از دریافت مجوزهای لازم، کارشناسی و بازرسی‌ها همچنین پرداخت هزینه‌های گمرکی صادر می‌شود.
اطلاعات موجود در بیجک گمرکی
بیجک گمرکی به عنوان سندی رسمی و حائز اهمیت در فرآیند ترخیص کالا، اطلاعات ذی‌ربطی راجع به محموله و تشریفات گمرکی را به طور دقیق درج می‌کند. این اطلاعات به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
اطلاعات عمومی:
- تاریخ صدور: تاریخ صدور بیجک گمرکی
- گمرک مبدأ: گمرکی که فرآیند ترخیص کالا در آن انجام شده است
- شماره سریال پروانه: شناسه منحصر به فرد برای هر محموله
- گمرک مقصد: گمرکی که کالا به آن ارسال می‌شود
- شماره و مشخصات حمل‌کننده: اطلاعات مربوط به شرکت یا شخص حمل‌کننده کالا
اطلاعات رمزنگاری شده:
- بارکد: کد دوبعدی حاوی اطلاعات رمزنگاری شده
- نوع کالا: مشخصات دقیق نوع و مدل کالا
- کشور ساخت: مبدا تولید کالا
- اسناد حمل: فهرست اسناد و مجوزهای مربوط به حمل و نقل کالا
- مجوزهای دریافتی: مجوزهای لازم برای ترخیص کالا
اطلاعات عمومی بیجک گمرکی برای عموم قابل فهم و تفسیر است اما اطلاعات رمزنگاری شده فقط توسط بارکدخوان و توسط مسئولان و دستگاه‌های مربوطه قابل خواندن و تفسیر است.
بارکد اطلاعات دقیق و کاملی راجع به محموله ارائه می‌دهد و به مسئولان گمرک در امر نظارت و کنترل دقیق‌تر فرآیند ترخیص کالا کمک می‌کند. با استفاده از بارکد، امکان جعل و تقلب در اسناد مربوط به محموله به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
در حالی که تصور رایج بر وجود یک نوع بیجک گمرکی متمرکز است، تنوع قابل توجهی در انواع این سند وجود دارد که هر کدام کاربردی خاص را دنبال می‌کنند. در این مقاله، به بررسی انواع بیجک‌های گمرکی و شرح مختصری از کاربرد هر یک خواهیم پرداخت.
اطلاعات عمومی بیجک گمرکی برای عموم قابل فهم و تفسیر است اما اطلاعات رمزنگاری شده فقط توسط بارکدخوان و توسط مسئولان و دستگاه‌های مربوطه قابل خواندن و تفسیر است.
بارکد اطلاعات دقیق و کاملی راجع به محموله ارائه می‌دهد و به مسئولان گمرک در امر نظارت و کنترل دقیق‌تر فرآیند ترخیص کالا کمک می‌کند. با استفاده از بارکد، امکان جعل و تقلب در اسناد مربوط به محموله به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
در حالی که تصور رایج بر وجود یک نوع بیجک گمرکی متمرکز است، تنوع قابل توجهی در انواع این سند وجود دارد که هر کدام کاربردی خاص را دنبال می‌کنند. در این مقاله، به بررسی انواع بیجک‌های گمرکی و شرح مختصری از کاربرد هر یک خواهیم پرداخت.
انواع بیجک گمرکی
- بیجک المثنی
در صورت مفقود شدن یا مخدوش شدن بیجک اصلی، امکان صدور بیجک المثنی با ارائه مدارک و مستندات لازم به گمرک وجود دارد. این نوع بیجک، جایگزین بیجک اصلی شده و از نظر اعتبار و کارکرد تفاوتی با آن ندارد.
- بیجک صادراتی
برای صادرات کالا از کشور، لازم است تا صاحب کالا یا نماینده قانونی وی، نسبت به اخذ بیجک صادراتی از گمرک اقدام کند. این نوع بیجک، مجوز خروج کالا از کشور را صادر می‌کند و اطلاعات مربوط به محموله، مقصد صادرات و سایر جزئیات را در خود جای می‌دهد.
- بیجک عبوری
در شرایطی که کالا از قلمرو گمرکی یک کشور برای ورود به قلمرو گمرکی کشور دیگر عبور می‌کند، نیاز به اخذ بیجک عبوری خواهد بود. این نوع بیجک، مجوز عبور موقت کالا از قلمرو گمرکی را صادر می‌کند و اطلاعات مربوط به محموله، مسیر عبور و سایر جزئیات را در خود جای می‌دهد.
- بیجک حمل یکسره
در برخی موارد، امکان حمل کالا از مبدا تا مقصد بدون نیاز به توقف در گمرک‌های بین‌راهی وجود دارد. در این شرایط، با اخذ بیجک حمل یکسره، تشریفات گمرکی در مبدا انجام شده و کالا بدون نیاز به توقف در گمرک‌های بین‌راهی به مقصد نهایی ارسال می‌شود.
- بیجک TIR
بیجک TIR نوعی از بیجک حمل یکسره است که تحت رویه بین‌المللی TIR صادر می‌شود. این رویه، امکان حمل و نقل کالا تحت شرایط معین و با ضمانت‌نامه‌های بین‌المللی را فراهم می‌کند.
- بیجک دریایی
برای حمل و نقل کالا از طریق دریا، لازم است تا صاحب کالا یا نماینده قانونی وی، نسبت به اخذ بیجک دریایی از گمرک اقدام کند. این نوع بیجک، اطلاعات مربوط به محموله، کشتی حامل، مسیر حمل و نقل و سایر جزئیات را در خود جای می‌دهد.
- بیجک هوایی
برای حمل و نقل کالا از طریق هوایی، لازم است تا صاحب کالا یا نماینده قانونی وی، نسبت به اخذ بیجک هوایی از گمرک اقدام کند. این نوع بیجک، اطلاعات مربوط به محموله، هواپیمای حامل، مسیر حمل و نقل و سایر جزئیات را در خود جای می‌دهد.
- بیجک ترانزیت داخلی
در شرایطی که کالا از یک نقطه گمرکی در داخل کشور به نقطه گمرکی دیگر منتقل می‌شود، نیاز به اخذ بیجک ترانزیت داخلی خواهد بود. این نوع بیجک، مجوز جابجایی کالا در داخل کشور را صادر می‌کند و اطلاعات مربوط به محموله، مسیر جابجایی و سایر جزئیات را در خود جای می‌دهد.
چالش‌ها و مشکلات مرتبط با بیجک گمرکی
با وجود اهمیت بیجک گمرکی، چالش‌ها و مشکلاتی نیز در این زمینه وجود دارد:
- تقلب و جعل: برخی از افراد ممکن است به دنبال جعل بیجک گمرکی باشند تا از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی فرار کنند. این موضوع می‌تواند به کاهش درآمدهای دولت و افزایش قاچاق کالا منجر شود.
- پیچیدگی فرآیندها: در برخی کشورها، فرآیندهای مربوط به صدور بیجک گمرکی ممکن است پیچیده و زمان‌بر باشد. این موضوع می‌تواند به تأخیر در ترخیص کالا و افزایش هزینه‌های تجاری منجر شود.
- عدم هماهنگی : با عدم هماهنگی بین سازمان‌های مختلف، مشکلاتی در صدور و تأیید بیجک گمرکی به وجود می‌آید. این عدم هماهنگی می‌تواند باعث بروز تأخیر در فرآیند ترخیص کالا و ایجاد سردرگمی برای تجار و بازرگانان شود.
- عدم دسترسی به اطلاعات: در برخی موارد، عدم دسترسی به اطلاعات دقیق و به‌روز در مورد قوانین و مقررات گمرکی می‌تواند مشکلاتی را برای واردکنندگان و صادرکنندگان ایجاد کند. این موضوع ممکن است منجر به عدم رعایت قوانین و در نتیجه جریمه‌های مالی شود.
- تغییرات مکرر در قوانین: تغییرات مکرر در قوانین و مقررات گمرکی می‌تواند باعث سردرگمی و عدم اطمینان در تجارت بین‌المللی شود. تجار باید به‌طور مداوم اطلاعات خود را به‌روز کنند تا از تبعات منفی ناشی از عدم رعایت قوانین جدید جلوگیری کنند.
منظور از دیماند گمرک چیست؟
طبق قوانین گمرک کشور، درخواست خدمات گمرکی در خارج از ساعات اداری و یا بیرون از ادارات و اماکن دولتی مشمول پرداخت هزینه است. این هزینهها که اغلب مربوط به عبور و مرور کامیون‌ها از گمرکات خارج از وقت اداری است، دیماند نامیده می‌شود.
علاوه بر این، مواردی نظیر هزینه‌هایی که شرکت‌های خصوصی برای نگه داری کالا دریافت می‌کنند، یا هزینه‌های ناچیزی که انبارهای شبانه روزی گمرک از صاحبان کالا دریافت می‌کنند نیز زیر مجموعه دیماند در گمرک محسوب می‌شود.
به عنوان مثال در بنادر شمالی و جنوبی کشور در ساعات ۱۵ تا ۱۹ کلیه کشتی‌های ایرانی و خارجی برای هر یک ساعت نگه داری کالا در انبارهای گمرک موظف به پرداخت ۳.۵ دلار خواهند بود. هزینه دیماند گمرکی در ساعت ۱۹ الی ۷ صبح، ۶ دلار محاسبه شده است.
لازم به ذکر است که روال محاسبه هزینه دیماند گمرک در روزهای تعطیل هم به همین صورت خواهد بود و افزایش تعرفه نخواهد داشت.
کدام بنادر ایران دیماند گمرکی دریافت نمی کنند؟
جالب است بدانید در برخی از اسکله‌ها و بنادر کشور هزینه‌های دیماند گمرکی صفر است و تجار و بازرگانان نیازی به پرداخت این قبیل هزینهها ندارند. به عنوان مثال در بنادر و اسکله‌های زیر هزینه‌های دیماند صفر است:
* کلیه اسکله‌های خوزستان
* اسکله فولاد شهید رجایی
* اسکله پتروشیمی بندر امام
* اسکله خارک
* اسکله کاوه
* اسکله نکاء
* اسکله قشم
نتیجه‌گیری
بیجک گمرکی به عنوان یک ابزار کلیدی در تجارت بین‌المللی، نقش مهمی در تسهیل فرآیندهای تجاری، حفظ امنیت اقتصادی و تأمین درآمد برای دولت‌ها ایفا می‌کند. با این حال، چالش‌ها و مشکلات مرتبط با این سند نیاز به توجه و اصلاح دارند تا بتوانند به بهبود فرآیندهای گمرکی و افزایش شفافیت و کارایی در تجارت بین‌المللی کمک کنند. به همین دلیل، همکاری و هماهنگی بین سازمان‌های مختلف و همچنین آموزش و اطلاع‌رسانی به تجار و بازرگانان در زمینه قوانین و مقررات گمرکی از اهمیت بالایی برخوردار است.
بهترین راه برای انجام امور گمرکی چیست؟
در صورت نیاز به خدمات مشاوره در خصوص واردات ، صادرات ، تامین و ترخیص محصولات و کالاهای مختلف ، میتوانید با استفاده از اطلاعات تماس مستقیم با شرکت بهین تدبیر در بالا یا پایین وبسایت سوالات خود را مطرح کنید. همچنین در صورت مشغول بودن خطوط تلفن یا عدم پاسخگویی تلفنی، می توانید از طریق پست الکترونیک یا شبکه های اجتماعی (تلگرام، واتساپ، ایتا و بله) درخواست مشاوره و شماره تماس خود را برای ما ارسال نموده و کارشناسان ما در کمتر از 24 ساعت با شما تماس خواهند گرفت. لطفاً توجه داشته باشید که قبل از ارائه هرگونه مراجعه حضوری، از رزرو قرار ملاقات اطمینان حاصل نمایید.
